Vitamin D đóng vai trò rất quan trọng đối với cơ thể con người, đặc biệt là các trẻ sơ sinh và trẻ đang trong giai đoạn trưởng thành.

• Vitamin D liên quan đến việc tạo nên cấu trúc xương cho cơ thể thông qua cơ chế phân phối canxi và phospho.
• Tại đường tiêu hóa, vitamin D làm tăng khả năng hấp thu canxi và phốt pho từ thức ăn
• Tại xương, vitamin D giúp chuyển hoá canxi và phốt pho, làm quá trình lắng đọng canxi của xương, giúp canxi và phốt pho được gắn trong mô xương
• Vitamin D là còn là chất giúp điều hoà cân bằng nội môi của canxi và phốt pho trong cơ thể.
• Ngoài ra Vitamin D còn đóng vai trò trong quá trình phân chia tế bào, bài tiết và chuyển hoá các hormon, biệt hoá một số tế bào ung thư như ung thư da, xương, và các tế bào ung thư vú.

Nguyên nhân thiếu vitamin D ở trẻ rất đa dạng bao gồm:

• Người mẹ bị thiếu vitamin D lúc mang thai và cho con bú.
• Kéo dài thời gian cho con bú cũng là một trong những nguyên khiến trẻ bị thiếu vitamin D do khi cho trẻ bú mẹ càng lâu thì lượng vitamin D có trong sữa mẹ càng ít.
• Trẻ ít được tiếp xúc với ánh sáng mặt trời vào sáng sớm hay luôn được che chắn quá kỹ mỗi khi ra ngoài.
• Mẹ bé thoa quá nhiều kem chống nắng lên da của bé.
• Trẻ có làn da sẫm màu.
• Trẻ mắc các bệnh liên quan đến việc chuyển hóa vitamin, đặc biệt là vitamin D.
• Khẩu phần ăn của trẻ bị hạn chế hoặc hầu như không ăn cá.

Những dấu hiệu nhận biết trẻ bị thiếu vitamin D:

• Dấu hiệu ban đầu báo hiệu trẻ thiếu vitamin D thường liên quan đến hệ thần kinh của trẻ.
  • Khi thiếu vitamin D, trẻ thường hay quấy khóc, ngủ khó, ngủ không yên giấc, ngủ hay giật mình do thần kinh bị kích thích.
  • Ngoài ra trẻ còn bị rụng tóc ở vùng gáy (dấu hiệu chiếu liếm), da xanh xao, lách to, thể lực chậm phát triển, trương lực cơ giảm, bên cạnh đó trẻ còn bị ra nhiều mồ hôi trộm về ban đêm ngay cả khi trời lạnh.
  • Dấu hiệu muộn: Sau các dấu hiệu ở thần kinh là các dấu hiệu rối loạn ở xương.
  • Trẻ chậm mọc răng và mọc không cân đối, chậm biết lật, biết bò, đi…
  • Thóp rộng, bờ thóp mềm và chậm liền thóp so với các trẻ bình thường khác.
  • Hộp sọ trẻ bị biến dạng, xương sọ mềm, ấn thấy lõm nhưng trở lại bình thường khi nhấc tay ra.
  • Xương sọ của trẻ xuất hiện các bướu, thường ở vùng trán, vùng đỉnh.
  • Đầu xương cổ tay của trẻ to, phì đại thành “Vòng cổ tay”.
  • Lòng ngực trẻ bị biến dạng, chân vòng kiềng, cong vẹo cột sống.
  • Trẻ có thể bị co giật do hạ canxi huyết khi bị thiếu vitamin D.
  • Còi xương là bệnh lý rất hay gặp ở những trẻ nhỏ bị thiếu vitamin D kéo dài. Biểu hiện cho thấy trẻ bị còi xương bao gồm cẳng chân trẻ bị biến dạng và chậm phát triển thể lực.

Việc biến dạng xương ở thời kỳ thơ ấu có thể để lại nhiều di chứng cho thời kỳ trưởng thành của trẻ: Xương sống trẻ có thể bị gù, vẹo, hẹp khung chậu.

Từ nguyên nhân và dấu hiệu thiếu vitamin D ở trẻ cho thấy trẻ hay khóc đêm thường báo hiệu cho các cha mẹ biết rằng trẻ đang bị thiếu vitamin D.

Cách đơn giản nhất để phòng chống thiếu vitamin D là chế độ ăn uống và tắm nắng đúng cách cho trẻ.

   Chế độ ăn uống

Nên cho trẻ ăn uống đa dạng các loại thực phẩm với đầy đủ 4 nhóm chất. Ưu tiên tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu vitamin D như cá, lòng đỏ trứng, gan, dầu cá,… Tuy nhiên chỉ nên cung cấp đủ, không nên cung cấp quá thừa vitamin D.

Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu canxi để phòng tránh tình trạng còi xương ở trẻ như tôm, cua, cá, sữa, bánh flan, nên lựa chọn cá nhỏ nguyên xương, tôm tép nguyên vỏ vì những thực phẩm này chứa nhiều canxi hơn. Cần lưu ý rằng canxi trong sữa dễ hấp thụ hơn canxi từ các nguồn thực phẩm khác.

Khi bổ sung vitamin D cần kết hợp với các thực phẩm giàu chất béo từ dầu, mỡ vì chất béo giúp tăng hấp thu vitamin D.

Ngoài ra cần bổ sung đủ đạm, vitamin và khoáng chất khác như magie, kẽm,…

Đối với bà mẹ đang mang thai và cho con bú, cần phải bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, đặc biệt vào những tháng cuối thai kỳ nên cho các bà mẹ dùng thực phẩm giàu canxi, vitamin D, phốt pho.

Cần bổ sung vitamin D cho mẹ và bé bằng cách uống liều dự phòng theo chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa.

Hỗ trợ, khuyến khích, giáo dục, hướng dẫn các bà mẹ nên nuôi con bằng sữa mẹ: cần tư vấn cho các bà mẹ nên cho trẻ bú trong vòng một giờ đầu sau khi sinh, cho trẻ bú mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi và tiếp tục cho bú tới 24 tháng.

   Tắm nắng đúng cách cho mẹ và bé

Tắm nắng đúng cách giúp cung cấp 90-95% vitamin D cho trẻ. Khi tắm nắng cần đội mũ, đeo kính râm để tránh ánh nắng chiếu trực tiếp vào đầu trẻ, lưu ý không nên sử dụng các loại kem để bôi vào da trong thời gian trẻ tắm nắng.

Bà mẹ có thai và cho con bú nên tắm nắng hàng ngày, mỗi ngày 15-20 phút vào trước 8 giờ sáng hoặc 4- 5 giờ chiều, cần để lộ chân, tay khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Trẻ cần ở nơi thoáng mát, nhiều ánh sáng, nên cho trẻ tắm nắng hàng ngày ngay từ tháng đầu sau khi sinh, để lộ chân, tay, lưng, bụng, ngực cho da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Thời gian tắm nắng cho trẻ:15-20 phút vào buổi sáng trước 8 giờ hoặc 4-5 giờ chiều.

Cần bổ sung vitamin D cho những trẻ có nguy cơ hoặc đã bị thiếu vitamin D theo liều chỉ định của bác sĩ.